Praca, do której idziemy z przyjemnością to marzenie każdego pracownika bez względu na zajmowany szczebel w strukturze. Jak znaleźć się w zdrowym, szczęśliwym miejscu pracy, które sprzyja realizacji siebie i celów firmy, w którym możemy rozwijać talenty i czuć się po prostu na swoim miejscu? Jeśli nie masz teraz takiej pracy, to czy możesz coś zrobić, aby takim się ono stało? Jeśli jesteś szefem, jak możesz działać na rzecz zdrowej kultury organizacyjnej w swoim zespole i całej firmie? Jedną z przyczyn, dla których czujemy się źle, są toksyczni ludzie w pracy, a właściwie ich toksyczne zachowania, bo żaden człowiek nie rodzi się przecież toksyczny. Może masz teraz wokół siebie takie osoby albo miałeś z nimi styczność w przeszłości?

Toksyczni ludzie w pracy (czytaj toksyczne zachowania) i mobbing to zjawiska, które dotyczą coraz większej liczby organizacji w Polsce i na świecie. W świetle badań przeprowadzonych w 2015 roku przez Sedlak&Sedlak aż 95% badanych doświadczyło w pracy w ciągu ostatniego półrocza co najmniej jednego nieprzyjemnego incydentu o charakterze toksycznym. Ludzie decydują się na opuszczenie miejsca pracy, nawet jeśli nie mają jeszcze nowego zatrudnienia, najczęściej właśnie z powodu toksyn szefa.

Jakie zachowania w pracy charakteryzują toksycznych ludzi?

Lista toksycznych zachowań jest długa i pewnie każdy może mieć inne obserwacje. Oto niektóre zachowania, najczęściej wymieniane przez badaczy (za M. Kusy, E. Holloway):

Brak szacunku i przedmiotowe traktowanie innych, w tym:

• poniżanie
• wytykanie błędów
• atakowanie lub celowe zawstydzanie innych na forum publicznym
• posługiwanie się sarkazmem w wypowiedziach.

Zachowania pasywno-agresywne, czyli:

• ukryta agresja (która nie jest komunikowana wprost)
• bierny opór, przejawiający się w niewywiązywaniu się z zobowiązań, odwlekaniu spraw na później,
• wrogość, skłonność do obwiniania innych.
• Mikrozarządzanie
• Trudności z przyjmowaniem negatywnej informacji zwrotnej
• Kontrolowanie własnego terytorium, niechęć do dzielenia się wiedzą i władzą
• Brak zaufania do opinii innych
• Brak świadomości co do własnego toksycznego zachowania

Sabotowanie prac zespołu, w tym:

• nadmierne kontrolowanie członków zespołu, w skrajnym przypadku szpiegowanie
• nieuzasadnione wtrącanie się w pracę innych, intrygi
• nadużywanie władzy w karaniu lub budowaniu nadmiernej zależności innych od siebie

Toksyczni ludzie w pracy

Toksyny w pracy - konsekwencje

Toksyczni ludzie w pracy (ich toksyczne zachowania) wydatnie wpływają na pogorszenie atmosfery w zespole, dziale czy wręcz całej firmie. Są przyczyną stresu, przez co trudniej się nam skoncentrować, spada nasza efektywność, przestaje nam zależeć na pracy. Zaczynamy skupiać się na własnych słabościach i lęku, a przestajemy zauważać w sobie to, co jest w nas mocne. Nie tylko psychika choruje, ale także nasze ciało. Pojawiają się kłopoty ze snem, bóle kręgosłupa czy głowy, choroby psychosomatyczne.
Niejednokrotnie widziałam w rozmowie z osobą pracującą dłuższy czas w toksycznej organizacji, jak pewność siebie takiej osoby spada, przestaje wierzyć we własne siły, proste tematy zaczynają ją przerastać, traci nadzieję, że może być lepiej.

Dlaczego organizacje tolerują toksycznych?

Toksyczni ludzie w pracy, przejawiający większość lub tylko niektóre z wyżej opisanych zachowań, często wręcz „kwitną” na swoich stanowiskach. Zdarza się, że przez wiele miesięcy, a czasem lat, nikt nie podejmuje żadnego naprawczego działania, tak jakby toksyn wcale nie było. Dlaczego tak się dzieje?

W psychologii organizacji mówimy o naturalnej tendencji do zachowania wewnętrznej równowagi dynamicznej inaczej homeostazy w systemie, jaki tworzy każda firma. To samo dotyczy innych zbiorowości, rodziny czy dowolnej grupy społecznej. Naturalnie dążymy do zachowania status quo, tego co jest, a każda zmiana to ingerencja w system, zaburzenie tej równowagi. Toksyczni ludzie w pracy z reguły dążą do takiej homeostazy i zniechęcają tych, którzy pragną zmian.

Według badaczy Kusy i Holloway, szczególnie trudna jest zmiana istniejącego stanu rzeczy, gdy toksyczna osoba:

• ma bliską relację i protektora w osobie swojego przełożonego
• ma unikalną wiedzę i kompetencje
• osiąga ponadprzeciętne wyniki w pracy.

Toksyczni ludzie w pracy – co robić?

Bardzo często nasze reakcje na toksyny w miejscu pracy mają charakter akomodacyjny i doraźny, niekoniecznie skuteczny. Wolimy dopasowywać swoje standardy do toksycznych osobowości niż skonfrontować się bezpośrednio z problemem. Najczęściej unikamy kontaktów z takimi osobami, obchodzimy je szerokim łukiem, dbamy, aby nie wplątać się w żadne intrygi, obmowy czy plotki, zachowujemy dystans emocjonalny i właściwą higienę psychiczną, nazywając zjawiska, których doświadczamy czy jasno określając własne granice. Jako ostatnia deska ratunku pozostaje zmiana pracy - działu lub wręcz pracodawcy – jeśli uznajemy, że nie mamy więcej siły, cierpliwości, zdrowia na walkę z trudną osobą.

Skuteczność działań zależy od relacji podległości pomiędzy uzdrawiaczem a osobą toksyczną. Im toksyczny jest lepiej umocowany w strukturze organizacyjnej, tym większa nasza bezradność i bezsilność. Toksyczny szef – czytaj.

Wydawać by się mogło, że najlepszym rozwiązaniem jest zwolnienie toksycznego osobnika z pracy. Potrzebujemy wtedy zbierać dowody zaistnienia niepożądanych zachowań do przedstawienia działowi personalnemu, szukać sojuszników i przygotowywać się do otwartej konfrontacji. Jednak toksyczni zarażają swymi toksynami i uczą szkodliwych zachowań otoczenie, co sprawia, że nawet zwolnienie toksycznego pracownika może nie dać pożądanego uzdrowienia sytuacji w firmie.

Jaki jest skuteczny sposób na toksyczne środowisko pracy?

Proces tworzenia zdrowego i szczęśliwego miejsca pracy warto przeprowadzić kompleksowo od góry, zaczynając od jasnego sformułowania wartości, które chcemy respektować w całej firmie, nawet wtedy, gdy toksyczni ludzie w pracy to zjawisko marginalne. Zmianę wprowadzamy po kolei na 3 poziomach:

• organizacyjnym (warsztat definiujący organizacyjne wartości, które chcemy respektować, zintegrowanie systemu wartości z systemami ocen, programem rozwoju kadry menedżerskiej i innymi istniejącymi w firmie systemami i procedurami)
• zespołowym (warsztaty wdrażania wartości ogólnofirmowych na poziomie zespołów; wprowadzenie systemu rekrutacji opartego o wartości, system ocen 360, prowadzenie exit interviews i inne)
• indywidualnym (regularne przekazywanie informacji zwrotnej, regularna ocena okresowa, indywidualne programy coachingu i mentoringu i inne).

 

Jeśli potrzebujesz doradztwa, co zrobić w konkretnej sytuacji związanej z toksynami w Twojej firmie, już dziś umów się z nami na konsultację!

 

Wykorzystane źródła:

https://hrpolska.pl/hr/czytelnia/mobbing-w-polskich-firmach

Kusy, M., Holloway E. (2009) Toxic Workplace! Managing Toxic Personalities and Their System of Power. San Francisco- Jossey-Bass.

https://businessinsider.com.pl/rozwoj-osobisty/kariera/jak-radzic-sobie-ze-wspolpracownikami-w-miejscu-pracy/phpgs70

https://www.forbes.pl/kariera/jak-ludzie-sukcesu-radza-sobie-z-toksycznymi-osobami/jzk4z2s

https://poradnikpracownika.pl/-toksyczni-ludzie-w-pracy-jak-sobie-z-nimi-radzic